diabetes

diabetes: 10 praktische tips & nuttige informatie

Diabetes / suikerziekte

Diabetes mellitus, kortweg diabetes genoemd, is de medische term voor suikerziekte. Het is een ziekte waarbij het lichaam zelf niet meer de bloedsuiker (bloedglucose) in evenwicht kan houden. Normaal doet het hormoon insuline dat, maar mensen met diabetes maken zelf geen of minder insuline aan, of het lichaam reageert niet meer op de insuline. Hoe het precies zit, hangt van de soort diabetes af.

Als er geen insuline is, of het lichaam reageert er niet op, loopt de bloedsuiker hoog op. Als er langere tijd veel suiker in het bloed zit, kan dit schadelijk zijn voor het hele lichaam. Mensen met diabetes hebben daarnaast ook vaak een te hoog cholesterolgehalte en een hoge bloeddruk.

Je lichaam heeft bloedsuiker nodig. De bloedglucose geeft het lichaam energie zodat spieren en organen kunnen functioneren. Glucose haal je uit je voeding. Het zit in de vorm van koolhydraten in suiker en fruit, in sommige groenten, melk, brood, aardappelen en andere zetmeelhoudende producten. Je lichaam haalt uit koolhydraten de glucose, die in het lichaam wordt omgezet in energie. Het hele lichaam gebruikt het. Je moet dus koolhydraten eten om goed te kunnen functioneren, maar je moet er niet teveel van eten: overdaad schaadt. Normaal zorgt het lichaam er zelf voor dat precies de juiste hoeveelheid insuline wordt aangemaakt, om de glucose in je bloed op te nemen en daar te verwerken. De bloedsuikerspiegel wordt daarmee door het lichaam zelf binnen bepaalde grenzen gehouden: niet te laag en niet te hoog. Iemand met diabetes heeft dat evenwicht niet.

Andere soorten diabetes

Naast diabetes type 1 en type 2, kun je diabetes onderverdelen in de volgende soorten:

Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes komt veel voor. Eén op de twintig zwangere vrouwen krijgt ermee te maken. De zwangerschapshormonen zorgen ervoor dat het lichaam minder goed reageert op het hormoon insuline. De bloedsuiker raakt hierdoor uit evenwicht. Normaal maakt het lichaam tijdens de zwangerschap extra insuline aan, maar bij zwangerschapsdiabetes gebeurt dit niet. Hierdoor wordt de bloedsuikerspiegel te hoog.

Zwangerschapsdiabetes wordt behandeld met voedingsadviezen en/of insuline spuiten. Na de bevalling verdwijnt de zwangerschapsdiabetes binnen 24 uur vanzelf. Vrouwen die met zwangerschapsdiabetes te maken hebben gehad, moeten de rest van hun leven goed opletten. Zij lopen een verhoogd risico op diabetes 2. Lees voor goede gewoonten en adviezen tip 10.

Maturity-Onset Diabetes of the Young (MODY)

Er zijn verschillende MODY-vormen. MODY is een vorm van diabetes (type 2) die al op jonge leeftijd voorkomt. De aanleg voor MODY is erfelijk. Een genetische test kan bepalen om welke MODY-vorm het precies gaat. Deze vorm van diabetes heeft als hoofdoorzaak dat de alvleesklier minder insuline kan maken.

Latent Autoimmune Diabetes in Adults (LADA)

Vijftien procent van de diabetes type 2 mensen, hebben feitelijk de LADA-vorm. Deze mensen krijgen de diagnose diabetes type 2 omdat ze de eerste periode zonder insuline spuiten kunnen. Eigenlijk hebben ze een langzame vorm van diabetes type 1. Diabetes type 1 is een auto-immuunziekte. De afweer zorgt ervoor dat de cellen die de insuline maken, beschadigd raken. Dat is te zien aan de antistoffen in het bloed. Mensen met diabetes type 2 in de LADA-vorm, hebben dezelfde antistoffen in het bloed zitten.

Maternally Inherited Diabetes en Deafness (MIDD)

MIDD is een erfelijke aandoening en wordt door de moeder naar het kind overgebracht. Het is een zeldzame vorm van diabetes. Deze vorm van diabetes wordt tussen de leeftijd van 30 tot 50 jaar ontdekt. De patiënt heeft dan meestal al jaren klachten met het gehoor.

Neonatale diabetes

Neonatale diabetes is diabetes die al in de eerste zes maanden van een baby wordt geconstateerd. Het gaat om een speciale genetische vorm van diabetes. Het ‘gen’ wat bijdraagt aan de diabetes, zorgt ervoor dat het kanaaltje in de alvleesklier minder werkt. Het kan behandeld worden met tabletten.

Diabetes insipidus

Diabetes insipidus is een diabetesvorm die niets te maken heeft met de bloedsuiker. Het is een aandoening die ervoor zorgt dat de vochtopname en de vochtafscheiding niet goed verloopt in het lichaam. Dat kan komen door een hormonale verstoring in de hersenen. Of het ligt aan het disfunctioneren van de nieren. Het kan ook tijdelijk tijdens een zwangerschap ontstaan.

Belangrijke adressen

Diabetes Fonds

Het Diabetes Fonds steunt wetenschappelijke onderzoeken naar de behandeling van alle soorten diabetes. Dat doet zij door middel van het financieren van belangrijke onderzoeksprojecten. Daarnaast kun je bij het Diabetes Fonds terecht voor alle informatie over de verschillende vormen diabetes en de behandelingen en onderzoeken die er specifiek naar worden gedaan. Het Diabetes Fonds geeft veel voorlichting. De website van het Diabetes Fonds geeft zeer veel informatie over symptomen van diabetes en hoe diabetes kan worden voorkomen. Je kunt er veel informatie en specifieke brochures downloaden.

Het bezoekadres van het Diabetes Fonds is:

Diabetes Fonds
Stationsplein 139
3818 LE Amersfoort
Telefoon: 033 462 20 55 Diabetes.nl

Deze website verzamelt al het nieuws en artikelen die direct of indirect te maken heeft met diabetes. Ook relevante artikelen uit medische tijdschriften zijn hier te vinden.

Diabetes Vereniging Nederland

De Diabetesvereniging Nederland is er voor iedereen met diabetes. Ze ondersteunt haar leden in alles wat met deze ziekte te maken heeft. Er worden locale activiteiten gehouden. Op de website lees je veel over praktische zaken. Zo staan er bijvoorbeeld tips op de site hoe je op een goede manier de feestdagen doorkomt. Voor vragen kun je terecht op de Diabeteslijn: 033 463 05 66. Je kunt ook bij de vereniging terecht voor boeken, brochures, dvd’s en een medisch paspoort. Leden krijgen toegang tot alle informatie op de website.

Kijkopdiabetes.nl

De website Kijkopdiabetes geeft informatie over diabetes. Je kunt er een zelftest doen. Zo weet je hoeveel kans je op diabetes hebt. De test is gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. Het is gericht op diabetes type 2. Deze site geeft tevens informatie in het Turks en Arabisch. Voor mensen van Marokkaans, Surinaamse en Antilliaanse afkomst is er speciale informatie. Zij kunnen een folder van het Voedingscentrum via deze site downloaden.

Stichting Preventie Diabetes

De Stichting Preventie Diabetes is opgericht omdat diabetes een ziekte is die voor 90 procent kan worden voorkomen. Zij stelt zich tot doel om mensen te informeren wat zij zelf kunnen doen om diabetes en complicaties van diabetes te voorkomen. De stichting stimuleert onderzoek naar oorzaken en onderzoek naar nieuwe behandelmethodes. Daarnaast lobbyt ze voor een rechtvaardig vergoedingssysteem voor (preventieve) behandelingen van diabetes. De stichting is opgericht door naaste familieleden van diabetespatiënten. Zij waren ontsteld dat de diabetes van hun naasten voorkomen had kunnen worden als zij tijdig meer informatie hadden gekregen. Daarom bestaat de hoofdtaak van deze stichting uit voorlichting.

Het adres:

Stichting Preventie Diabetes
Molenstraat 15
2513 BH ’s-Gravenhage
Telefoon: 070 3628880

Diabetes type 1

Er zijn verschillende soorten diabetes. Omdat ze verschillende oorzaken hebben, zijn de behandelingen ook anders. Het is vaak goed te achterhalen om welke vorm van diabetes het gaat.

Iemand met diabetes type 1 maakt zelf geen insuline aan. Een andere benaming voor diabetes type 1 is jeugddiabetes. Deze vorm van diabetes ontstaat namelijk in korte tijd en meestal bij personen onder de dertig jaar. Tegenwoordig is bekend dat men het echter ook op latere leeftijd kan krijgen. De naam jeugddiabetes klopt dus niet helemaal.

Insuline wordt aangemaakt in de alvleesklier, en wel door cellen die zich in groepjes bevinden in de zogenoemde ‘eilandjes van Langerhans’. Bij mensen met diabetes type 1 zijn die ‘eilandjes’ beschadigd. Die beschadiging is veroorzaakt door een auto-immuunziekte. Dit houdt in dat het afweersysteem van het lichaam niet goed werkt. In dit geval heeft het afweersysteem de cellen die de insuline maken, aangevallen en beschadigd.

Mensen met diabetes type 1 moeten zichzelf insuline geven, meestal meerdere keren per dag. Dat kan via injecties, maar ook via een insulinepompje. Het pompje geeft de insuline geleidelijk af.

Er zijn volop onderzoeken gaande naar het genezen van diabetes type 1. Er kan gebruik gemaakt worden van donoreilandjes. Ook zijn er onderzoeken naar het opknappen van het afweersysteem. Lees meer over de risicofactoren in tip 5.
De symptomen voor diabetes type 1 zijn te herkennen aan:
  • Veel dorst en veel plassen
  • Plotseling veel afvallen, zonder duidelijke reden
  • Algehele malaise (zich ziek en beroerd voelen)
  • Voortdurend honger hebben
  • Wazig zien

Diabetes type 2

Bij diabetes type 2 maakt het lichaam te weinig van het hormoon insuline aan. Daarnaast reageert het lichaam niet voldoende op insuline, omdat het er ongevoelig voor is geworden. Het lichaam is niet in staat voldoende suiker uit het bloed te halen, waardoor de bloedsuikerspiegel te hoog blijft. Bij personen met deze vorm van diabetes is de vetstofwisseling en bloeddruk ook vaak ontregeld. Vroeger waren het voornamelijk 60-plussers die deze vorm van diabetes kregen. Daarom werd deze vorm ook wel ‘ouderdomsdiabetes’ genoemd. Tegenwoordig komt deze vorm echter ook steeds meer bij jongere mensen en kinderen voor.

De behandeling van diabetes type 2 bestaat uit voedingsadviezen, bewegingsadviezen, medicijnen en soms moet men insuline injecteren. Vaak schrijft de arts ook medicijnen voor om de cholesterol en de bloeddruk te verlagen.

De factoren die diabetes type 2 veroorzaken zijn nog niet allemaal bekend. Een veel voorkomende oorzaak is overgewicht en te weinig beweging. Vaak is er ook sprake van erfelijke aanleg. Het duurt lang voordat je kunt zeggen dat het diabetes is. Vaak is het lichaam zich al jaren daarvoor langzaam aan het ontregelen. Een langdurig hoge bloeddruk kan ook diabetes type 2 veroorzaken. Een andere risicofactor is roken. Als je zwangerschapsdiabetes hebt gehad, of je moeder heeft zwangerschapsdiabetes gehad is het risico op diabetes type 2 ook aanwezig. Deze vorm van diabetes komt ook vaker voor bij mensen van een bepaalde etnische afkomst, vooral mensen van Surinaams-Hindoestaanse, Turkse of Marokkaanse afkomst. Lees meer over risicofactoren in tip 5.

De symptomen voor diabetes type 2 zijn:
  • Veel dorst en veel plassen
  • Oogklachten (rode ogen, wazig zien, dubbel zien)
  • Terugkerende infecties
  • Slecht genezende wondjes
  • Kortademigheid

Diabetes voorkomen

Diabetes type 1 is in de meeste gevallen aangeboren, maar je kunt diabetes type 2 volgens de Stichting Preventie Diabetes in 90 procent van de gevallen voorkomen. Gezond eten en voldoende bewegen zijn de sleutelwoorden, als het om preventie van diabetes gaat.

De tips van de Stichting Preventie Diabetes voor het voorkomen van diabetes zijn:

1. Eet gezond
Een gezonde voeding bestaat uit het dagelijks eten van vezelrijke (volkoren) producten, vis, groente en fruit. Voeding met snelle koolhydraten (suiker en zetmeel) moet zoveel mogelijk vermeden worden. Dit soort voeding zorgt voor een disbalans in het suikerniveau. Gebruik weinig verzadigd dierlijk vet (boter, vette vleessoorten en vette kaassoorten) en transvetten (gefrituurde producten). Vermijd tussendoortjes. Snacks bestaan al gauw uit snelle koolhydraten (koek en snoep) of verkeerde vetten (chips).

2. Beweeg voldoende
Om diabetes te voorkomen, moet je dagelijks minimaal dertig minuten een flinke wandeling of fietstocht maken. Je lichaam moet een half uur goed in beweging zijn. Voorkom vet rondom de buikstreek. Als je te zwaar bent, zul je moeten afvallen. Let op je dagelijkse calorie-inname.
Lees  meer over het voorkomen van diabetes op de website van de Stichting Preventie Diabetes.

Gevolgen van diabetes

Diabetes kan na jaren bepaalde lichamelijke complicaties geven. Het is daarom belangrijk dat iemand met diabetes goed voor zichzelf zorgt met de juiste voeding, voldoende beweging en regelmatige controles.
Er kunnen de volgende diabetescomplicaties optreden. Let op: dit betreft een opsomming van bekende klachten. Niet iedereen hoeft er last van te krijgen.

Ogen

Door diabetes beschadigen de kleine bloedvaatjes in de ogen. Op den duur kan dit leiden tot slechtziendheid. Deze diabetescomplicatie staat bekend als retinopathie. Bijna de helft van de mensen met diabetes (type 2) heeft te maken met oogafwijkingen. Ernstige afwijkingen kunnen worden behandeld met lasertherapie. Diabetespatiënten doen er goed aan hun ogen jaarlijks te laten controleren.

Hart en bloedvaten

Diabetes maakt de bloedvaten dikker en stugger. Ze kunnen sneller beschadigd worden. De vetten in het bloed kleven makkelijker aan de wanden, waardoor vernauwing van de bloedvaten plaatsvindt. Omdat de organen door de afnemende doorbloeding minder zuurstof krijgen, is er een vergrote kans op een hartinfarct of hersenbloeding. Diabetespatiënten moeten daarom goed op hun gewicht letten. Soms is afvallen nodig. Ook moet het cholesterolgehalte en de bloeddruk regelmatig gecontroleerd worden.

Nieren

Door diabetes vormt zich bindweefsel in de nieren, waardoor deze niet meer goed kunnen functioneren. De afvalstoffen blijven in het lichaam, omdat ze lastiger door de nieren kunnen worden afgescheiden. Als de nieren niet goed werken, is dat te merken aan de hoeveelheid eiwitten die in de urine zit. Een hoge bloeddruk kan ook duiden op niet goed werkende nieren. Het regelmatig controleren van de bloeddruk is daarom weer erg belangrijk. In een vroeg stadium is een niet goed werkende nier te behandelen. Als dit niet lukt, dan moet je denken aan een nierdialyse of niertransplantatie.

Voeten

Als de bloedcirculatie door diabetes niet meer optimaal is en de zenuwen raken beschadigd doordat de bloedsuiker lange tijd te hoog is geweest, kan dit resulteren in de zogenaamde diabetische voet. De patiënt heeft op den duur geen gevoel meer in zijn voeten. Een simpel wondje kan ongemerkt uitgroeien tot een ernstige zweer. Mensen met diabetes hebben een moeilijkere wondgenezing. Het gevolg kan zijn dat de teen, tenen of deel van de voet geamputeerd moet worden. Het is belangrijk om de voeten regelmatig te controleren, eventueel door een podotherapeut.

Hersenen

Mensen met diabetes type 2 hebben twee keer zoveel kans op dementie. De hersenen worden versneld oud. Dit hangt samen met hart- en vaatziekten en andere complicaties.

Leefregels bij diabetes

Diabetes veroorzaakt verschillende klachten. Iedere dag kunnen acute lage of hoge bloedsuikerspiegels optreden. Een lage bloedsuikerspiegel (onder de 4 mmol/l), ook hypo genoemd, veroorzaakt zweten, trillen, duizeligheid, een plotseling wisselend humeur, ongeconcentreerd zijn, hoofdpijn, moeheid en een hongergevoel. Je kunt een lage bloedsuikerspiegel weer omhoog krijgen met wat druivensuiker of het eten van een boterham. Als je bloedsuikerspiegel te hoog is (boven 10 mmol/l), een hyper genaamd, kun je dat merken aan het veel moeten plassen, veel dorst hebben, vermoeidheid en extreme humeurigheid en het zich niet goed voelen. Het helpt om veel te drinken, want je lichaam wil het teveel aan suiker kwijt. Neem geen suikerhoudende dranken!

Mensen met diabetes type 1 moeten zichzelf hun leven lang met insuline injecteren. De ingespoten insuline moet de suikerspiegel terug brengen naar een waarde tussen de 4 en 8 mmol/l. De hoeveelheid insuline is afhankelijk van de hoogte van de bloedglucose op dat moment. De arts schrijft de juiste behandeling voor op individuele situaties. Het behandelschema bestaat uit meerdere injecties per dag. Het schema wordt regelmatig aangepast. In plaats van injecties, is er ook een insulinepompje. Dit is een apparaat dat via een slangetje steeds een klein beetje insuline afgeeft aan het lichaam. Ook bij een insulinepomp moet de hoeveelheid regelmatig bijgesteld worden.

Diabetes type 2 bestaat uit een behandeling met voeding- en bewegingadviezen. Mensen die overgewicht hebben, zullen moeten afvallen. De bloedglucose waarden kunnen met tabletten binnen de grenzen worden gehouden. Soms is het nodig om, net als bij type 1, insuline te injecteren.
Ieder jaar moet de arts je voeten, ogen, nieren, bloeddruk en cholesterol controleren.

Nieuwe behandelingen

Wetenschappelijk onderzoek zorgt ervoor dat er steeds nieuwe ontwikkelingen zijn op het gebied van behandelingen voor diabetes. De hieronder vermelde behandelingen zijn niet allemaal op dit moment beschikbaar. De verwachting is dat ze de komende jaren beschikbaar komen.

Bloed prikken

In Amerika hebben wetenschappers een techniek uitgevonden om bij mensen in het ziekenhuis continu glucose in het bloed te meten. Er worden nu onderzoeken gedaan naar een geïmplanteerde glucosemeter. Dan hoeven diabetespatiënten niet meer steeds bloed te prikken.

Insuline spuiten

Er worden onderzoeken gedaan naar het innemen van insuline via capsules of tabletten. Op dit moment moet uitgevonden worden op welke manier de insuline niet in de maag wordt afgebroken. Er moet een verpakking bedacht worden, waarmee dit wel goed gaat.
Daarnaast is men bezig met het verder ontwikkelen van een implanteerbare insulinepomp die de insuline aan de buikholte of ader afgeeft. Ook wordt gewerkt aan een pompje met een metertje dat continu de glucose meet, waardoor de pomp zelf de juiste dosering insuline afgeeft. Er is op dit moment al een pompje in gebruik dat de gebruiker waarschuwt bij een te lage of te hoge bloedsuikerspiegel.

Antistoffen diabetes type 1

Men heeft ontdekt dat je met het toedienen van bepaalde antistoffen in een beginstadium van diabetes type 1 de afbraak van insulinecellen kan tegenhouden. Ook is er in 2006 een vaccin uitgevonden die de afbraak van insulinecellen vertraagt. Het vaccin wordt nu onderzocht naar lange termijn resultaten.

Transplantatie Eilandjes van Langerhans

Transplantatieonderzoeken naar donoreilandjes brengen wetenschappers steeds dichter bij oplossingen voor diabetes patiënten.
Nieuw geneesmiddel diabetes type 2

Sinds 2007 is er een nieuw bloedsuikerverlagend geneesmiddel voor diabetes type 2 beschikbaar, sitagliptine. Het medicijn werkt in op darmhormonen die een rol spelen bij het verlagen van de bloedsuikerspiegel.

Er zijn nog veel meer onderzoeken in ontwikkeling. De onderzoeken worden gefinancierd met het geld dat wordt gedoneerd aan het Diabetes Fonds. Lees meer over de laatste ontwikkelingen op het gebied van onderzoeken op de website van het Diabetes Fonds.

Risicofactoren

De exacte oorzaken voor het ontwikkelen van een diabetes type 1 zijn niet bekend. Wel zijn er risicofactoren bekend voor het krijgen van diabetes type 2 en zwangerschapsdiabetes. Naast risicofactoren zijn er ook aandoeningen of geneesmiddelen die de kans op diabetes vergroten.
Risicofactoren voor diabetes type 2 zijn:

  • Overgewicht (vooral rond de buikstreek)
  • Een verstoorde vetstofwisseling
  • Erfelijkheid (als een familielid diabetes heeft)
  • Een langdurig hoge bloeddruk
  • Als je zelf (of je moeder)  zwangerschapsdiabetes hebt gehad
  • Roken
  • Als je van Surinaams-Hindoestaanse, Turkse of Marokkaanse afkomst bent
Risicofactoren voor zwangerschapsdiabetes zijn:
  • Vrouwen met overgewicht in de zwangerschap
  • Vrouwen boven de 25 jaar
  • Erfelijkheid (als familieleden in de eerste graad ook diabetes hebben)
  • Een verstoorde vetstofwisseling
Er zijn geneesmiddelen die het risico voor het krijgen van diabetes verhogen:
  • Prednison
  • Antipsychotica 
De volgende aandoeningen maken de kans op diabetes ook hoger:
  • Coeliakie (glutenallergie)
  • Hemochromatose
  • Polycysteus ovarium syndroom (PCOS)
Je kunt via de website ‘Kijk op diabetes’ een test doen of je een verhoogde kans op diabetes hebt door middel van het antwoorden van vragen die op jouw persoonlijke situatie aansluiten. Je kunt aan de hand van je score gerichte informatie krijgen. Ook wordt je geadviseerd naar de huisarts te gaan als dat nodig lijkt.

Tips & Reacties

Deel je eigen tip over diabetes

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!